1. Các hoạt động hưởng ứng ngày Pháp luật
a. Tuyên truyền về ngày Pháp luật qua Báo, Đài, mạng xã hội
Xác định công tác tuyên truyền, PBGDPL là khâu quan trọng, có vai trò là cầu nối để chuyển tải các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước đến với mọi người dân, các địa phương đã đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền trực quan về ngày Pháp luật thông qua hệ thống áp-phích, pa-nô, băng rôn trên các tuyến đường phố chính, các khu trung tâm, các cơ quan, đơn vị hành chính, trường học, địa điểm công cộng; đồng thời tăng cường đưa tin, bài, xây dựng các chuyên trang, chuyên mục tuyên truyền về ngày Pháp luật trên phương tiện thông tin đại chúng, xây dựng các chuyên đề phỏng vấn phát sóng trực tiếp trên Đài phát thành - truyền hình…. Nổi bật như: Long An có chuyên mục “Nóng 24 giờ” trên Đài phát thanh và truyền hình Long An; Cần Thơ thực hiện chuyên mục “Phổ biến pháp luật” được phát sóng hàng ngày; chương trình “Gặp gỡ và đối thoại” về cải cách hành chính; Chương trình “Hộp thư truyền hình”; Thành phố Hồ Chí Minh có chương trình “Pháp luật và Cuộc sống”; “Luật sư của bạn”; “Phản ánh phản hồi”; “Tư vấn pháp luật” “Lắng nghe và trao đổi”; Bến Tre có chương trình
“Tư vấn pháp luật trực tiếp”,
“Trả lời thư bạn nghe đài”. Các chương trình này còn được phát trực tiếp trên trang thông tin điện tử và fanpage của Đài Phát thanh - Truyền hình Bến Tre. Đây là một trong những nội dung ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, tạo tương tác giữa khán thính giả với các chương trình PBGDPL của địa phương.
Đặc biệt, nhằm ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác PBGDPL, các địa phương đã đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền PBGDPL thông qua hội nghị, tọa đàm trực tuyến xuống tận cơ sở, hoặc thông qua các trang mạng xã hội như zalo, facebook: “Tuổi trẻ Thành phố Hồ Chí Minh với pháp luật”; “PBGDPL Bạc Liêu”, “Sở Tư pháp tỉnh Đồng Tháp”; Fanpage “Tuổi trẻ Long An”, “Công đoàn Long An”... Đây chính là công cụ hữu hiệu vừa để thực hiện công tác tuyên truyền PBGDPL, vừa góp phần định hướng dư luận và đặc biệt là hướng công tác tuyên truyền, PBGDPL đi vào chiều sâu.
b. Thi trực tuyến tìm hiểu pháp luật
Tuyên truyền pháp luật thông qua việc tổ chức thi tìm hiểu pháp luật trực tuyến là hình thức được sử dụng khá hiệu quả hiện nay. Theo đó, ban tổ chức sẽ thiết lập một trang web trong đó có các câu hỏi trắc nghiệm về các quy định pháp luật liên quan, người tham gia thi sẽ đăng ký một tài khoản và sử dụng tài khoản đó để thi thông qua việc trả lời các câu hỏi bằng hình thức lựa chọn các đáp án đúng. Với ưu điểm là hình thức thi trực tuyến trên Internet nên thí sinh có thể tham gia thi mọi lúc, mọi nơi thông qua các thiết bị điện tử thông minh, phổ biến hiện nay như điện thoại di động, máy tính xách tay, máy tính bàn có kết nối Internet.
Cụ thể: Đồng Nai tổ chức thi trực tuyến “Tìm hiểu pháp luật”, Trà Vinh thi “Tuổi trẻ với pháp luật”, Hậu Giang tổ chức hội thi báo cáo viên và tuyên truyền viên pháp luật giỏi vào ngày 09/11; An Giang thi “Sáng tác kịch bản tiểu phẩm tuyên truyền pháp luật”… Mới đây, Bình Dương đã tổ chức thành công cuộc thi tìm hiểu pháp luật trên internet “Cùng chung tay đẩy lùi dịch Covid-19”. Các cuộc thi trực tuyến này có nội dung là những quy định pháp luật sát với đời sống, như pháp luật hình sự, giao thông đường bộ, an toàn thực phẩm... Đối tượng tham gia dự thi rất đa dạng: cán bộ chiến sĩ lực lượng vũ trang, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động, học sinh, học viên, sinh viên thuộc các trường trung học phổ thông, trường trung cấp, cao đẳng, đại học và toàn thể nhân dân.
c. Các hình thức khác
Bên cạnh các hình thức PBGDPL nêu trên, nhiều mô hình được triển khai hiệu quả, như: Phiên tòa giả định (Bình Phước, Bến Tre, Đồng Nai, Trà Vinh), “Phiên tòa lưu động” (Đồng Tháp, Cà Mau); tổ chức đối thoại với công nhân (Bình Dương, Tp. Hồ Chí Minh), “Tiết pháp luật” được áp dụng trong công tác PBGDPL trong nhà trường (Long An), Câu lạc bộ “Người hoàn lương”, “Gia đình hạnh phúc”, chương tình “Thắp sáng niềm tin” tại Long An; PBGDPL qua hình thức sân khấu hóa (Ninh Thuận, Đồng Nai, Cần Thơ); … Một số nội dung tuyên truyền khá khô khan như bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình… đã được chuyển tải qua hình thức sân khấu hóa, việc phổ biến các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trở nên đơn giản hơn, dễ được người xem tiếp nhận hơn.
Đặc biệt, Bình Dương mấy năm gần đây đã tổ chức Ngày hội công nhân với pháp luật” đạt hiệu quả cao. Ngày hội diễn ra với nhiều hoạt động thiết thực như: tư vấn pháp luật, sức khỏe, giới thiệu việc làm miễn phí, tiểu phẩm pháp luật, đố vui pháp luật có thưởng, bán hàng giảm giá, giao lưu cùng ca sĩ nổi tiếng... Do đó, thu hút đông đảo công nhân và người lao động tham gia, tạo thêm kênh thông tin tìm hiểu pháp luật và sân chơi bổ ích, lành mạnh cho người dân.
Cục Công tác phía Nam đã tổ chức sinh hoạt Ngày pháp luật liên tục từ năm 2013 đến nay vào thứ hai đầu tháng. Những văn bản mới ban hành, những chủ trương, chỉ đạo của Bộ, của Lãnh đạo Cục đều được quán triệt, phổ biến sâu rộng đến toàn thể công chức, viên chức, người lao động của Cục. Đồng thời, lựa chọn những nội dung quan trọng để báo cáo chuyên đề, làm cho công chức, viên chức hiểu sâu hơn quy định của pháp luật. Việc thực hiện Ngày pháp luật cơ quan đã tạo một thói quen tốt, thái độ ứng xử theo pháp luật của công chức, viên chức, người lao động của Cục Công tác phía Nam.
Như vậy, các hoạt động hưởng ứng ngày Pháp luật hàng năm đã tạo được sự lan toả, hiệu ứng tích cực trong công chức, viên chức và nhân dân, nâng cao ý thức thượng tôn pháp luật, góp phần đấu tranh với các hành vi tiêu cực, vi phạm pháp luật, nhũng nhiễu trong cán bộ, công chức, viên chức. Qua đó, ngày Pháp luật đã góp phần tôn vinh các giá trị, vai trò, ý nghĩa đặc biệt quan trọng của Hiến pháp, pháp luật trong đời sống xã hội và trong một nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.
2. Một số khó khăn
Bên cạnh những kết quả đạt được, việc triển khai thi hành ngày Pháp luật tại khu vực phía Nam còn tồn tại một số khó khăn như:
- Số lượng các văn bản pháp luật được ban hành mới ngày càng nhiều, việc triển khai đòi hỏi phải được thực hiện trên phạm vị rộng, nhiều nội dung, nhiều hình thức đối với các quy định của các văn bản pháp luật khác nhau, trong khi nguồn nhân lực PBGDPL thiếu về số lượng, chất lượng chưa đồng đều, kỹ năng tuyên truyền pháp luật một số báo cáo viên còn hạn chế, chưa có sức thuyết phục và hấp dẫn đối với người nghe, nhất là đội ngũ Tuyên truyền viên pháp luật cấp xã...
- Nội dung, hình thức, biện pháp tổ chức thực hiện ngày Pháp luật ở một số nơi còn mang tính hình thức, chưa đi vào chất lượng và tính hiệu quả. Nội dung PBGDPL đôi lúc chưa sát với nhóm đối tượng và nhu cầu được thông tin, tìm hiểu pháp luật của người dân. Việc tuyên truyền thông qua hình thức viết bài, đưa tin trên các phương tiện thông tin đại chúng còn hạn chế, hình thức các tin, bài chưa thật sự thu hút người đọc, người nghe.
- Nguồn kinh phí phục vụ triển khai ngày Pháp luật mặc dù đã được quan tâm nhưng chưa đáp ứng so với yêu cầu, nhiệm vụ. Đối với các Kế hoạch về thực hiện Đề án PBGDPL, kinh phí thường được sử dụng chung trong kinh phí khoán, kinh phí hoạt động được cấp hàng năm của cơ quan hoặc lồng ghép vào các chương trình, Đề án khác. Trong khi các nhiệm vụ thực hiện Đề án, đặc biệt là nhiệm vụ xây dựng Cổng thông tin điện tử/Trang thông tin điện tử về PBGDPL cần nguồn kinh phí rất lớn để xây dựng, vận hành, viết tài liệu, đăng tin, bài… gây khó khăn cho địa phương khi trong năm 2020 phải hoàn thành.
- Đối với hình thức tuyên truyền trên mạng xã hội thường có mặt tiêu cực là sẽ bị các thế lực thù địch lợi dụng hoạt động này để bình luận, chống phá chủ trương của Đảng, Pháp luật của Nhà nước và hoạt động của chính quyền địa phương… Cho nên, Ban Biên tập hoặc người phụ trách phổ biến pháp luật trên Facebook phải thường xuyên theo dõi và có biện pháp xử lý kịp thời.
- Hình thức sân khấu hóa đòi hòi phải đầu tư nhiều thời gian, tâm huyết và kinh phí để tập luyện; tuy nhiên điều kiện của một số địa phương còn hạn chế, thời gian thực hiện công việc chuyên môn nhiều, do đó chưa đầu tư thỏa đáng, nội dung sân khấu hóa còn sơ sài, chưa lột tả hết được ý nghĩa, thông điệp mang tới khán giả.
3. Một số kiến nghị
Để ngày Pháp luật phát huy vai trò hơn nữa trong thời gian tới, cần xác định các hoạt động hưởng ứng ngày Pháp luật là việc làm hàng ngày, thường xuyên của mỗi cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương, cán bộ, công chức, viên chức và người dân. Các Bộ, ngành, đoàn thể, địa phương, cơ quan, đơn vị chủ động lựa chọn hình thức hưởng ứng ngày Pháp luật phù hợp, thiết thực, hiệu quả, gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị được giao; chú trọng đổi mới, đa dạng các hình thức hưởng ứng một cách linh hoạt, tiết kiệm và có sức lan tỏa sâu rộng; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường xã hội hóa trong thực hiện. Trong tháng cao điểm, khuyến khích các Bộ, ngành, tổ chức đoàn thể, địa phương tổ chức hoạt động đối thoại chính sách - pháp luật, tư vấn pháp luật miễn phí cho người dân và doanh nghiệp.
Tiếp tục đổi mới nội dung, hình thức tổ chức “Ngày pháp luật” gắn với đổi mới nội dung, hình thức triển khai công tác PBGDPL. Coi trọng công tác tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm, nhân rộng và phát huy các mô hình làm hay, sáng tạo, kịp thời tôn vinh những tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong triển khai thực hiện ngày Pháp luật. Gắn sinh hoạt ngày Pháp luật với lĩnh vực chuyên môn và đặc thù của các cơ quan, đơn vị, địa phương, đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền theo chuyên để sinh hoạt ngày Pháp luật đảm bảo nề nếp và hoạt động hiệu quả./