Nhìn nhận vụ việc các học viên trốn khỏi Trung tâm cai nghiện

        Tình hình vụ việc học viên trốn trại
        Trong 2 năm trở lại đây đã xảy ra liên tiếp các vụ việc học viên trốn khỏi trại cai nghiện. Vụ lớn nhất xảy ra tại Đồng Nai vào cuối tháng 10/2016, trên 500 học viên đã đập phá trung tâm cai nghiện rồi tràn vào khu dân cư gây rối, ra quốc lộ 1 chặn xe. Trước đó, tháng 4/2016, 447 học viên đang cai nghiện tại Trung tâm Giáo dục và Dạy nghề tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu (đặt tại huyện Tân Thành) giả vờ đánh nhau, đánh lạc hướng nhân viên bảo vệ để bỏ trốn. Năm 2017 xảy ra 2 vụ trốn trại tại Vĩnh Long và 1 vụ tại Đồng Tháp. Gần đây nhất là ngày 11/8/2018, 200 học viên cai nghiện ma túy tại Trung tâm chữa bệnh giáo dục Lao động - Xã hội Tiền Giang (Châu Thành) đã phá cửa, tràn ra Quốc lộ 1, cởi áo vứt dọc đường, cầm gậy đi nghênh ngang và la hét khiến người dân hoảng sợ, xe cộ ùn tắc kéo dài.
        Điểm chung của những vụ việc này đều xuất phát từ những mâu thuẫn giữa  học viên với cán bộ Trung tâm hoặc giữa học viên sắp hoàn thành cai nghiện với học viên chưa cai nghiện được, đồng thời trong quá trình đào thoát, các đối tượng đã đập phá tài sản, cướp xe máy, điện thoại di động, công cụ hỗ trợ (dùi cui điện, bình xịt hơi cay, gậy sắt, gậy cao su) gây thiệt hại tương đối lớn cho người dân, ảnh hưởng đến tình hình an ninh trật tự, gây nguy hiểm cho xã hội.
 

       
        Nguyên nhân các vụ trốn trại
        Qua khảo sát, có thể thấy rõ các nguyên nhân gây nên các vụ việc trốn trại trên là do:
        - Thứ nhất, về phía học viên: Đối tượng đưa vào Trung tâm cai nghiện đã có nhiều tiền án, tiền sự, sử dụng ma túy tổng hợp nên thường có trạng thái loạn thần, thần kinh không ổn định rất dễ manh động và có hành động tiêu cực, nguy hiểm. Bên cạnh đó, số học viên ngày càng tăng, không gian sinh hoạt chật hẹp, gò bó, bức bối, dễ bị kích động, lôi kéo. Nhiều đối tượng sợ bị Tòa án xét đưa vào cai nghiện bắt buộc thời gian dài nên có tư tưởng muốn đào thoát. Một số đối tượng, nhất là những đối tượng mới trải qua thời gian cắt cơn tiếp tục đòi hỏi được cấp thuốc Seduxen nhưng theo chỉ định của Y tế không giải quyết do sợ uống nhiều nguy hiểm và gây nghiện… nên đối tượng bức xúc đập phá cho rằng Trung tâm không đáp ứng nhu cầu thuốc chữa bệnh cho học viên.
        - Thứ hai, về các điều kiện đảm bảo: Cơ sở vật chất tại các Trung tâm cai nghiện xây dựng đã lâu, nhiều nơi đã xuống cấp, quá tải, nhất là hạng mục nhà ở và trang thiết bị vệ sinh không đáp ứng được nhu cầu tối thiểu phục vụ sinh hoạt hàng ngày cho học viên. Ngoài ra, nhân lực còn thiếu so với nhu cầu thực tế để quản lý học viên, có nhiều trường hợp vì sợ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng nên đã xin nghỉ làm, đặc biệt là thiếu Bác sỹ chuyên ngành để phụ trách cắt cơn, điều trị nghiện.
        - Thứ ba, về công tác cai nghiện: Việc điều trị nghiện ma túy thực hiện theo phác đồ điều trị quy định của Bộ Y tế. Tuy nhiên, để việc cai nghiện đạt hiệu quả cao đòi hỏi phải kết hợp nhiều phương pháp khác nhau như: Kết hợp cai nghiện với hoạt động đào tạo nghề, giáo dục, phục hồi nhân cách, giải trí... Trong thời gian qua, mặc dù các cơ sở cai nghiên ma túy trên địa bàn các tỉnh đã phối hợp, kết hợp với các cơ quan liên quan đưa ra nhiều biện pháp để nâng cao hiệu quả cai nghiện nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn về kinh phí thực hiện.
 
        Kiến nghị
        Với tinh thần nhân đạo và đảm bảo quyền con người trong việc xử lý các trường hợp nghiện ma túy, coi đây là các đối tượng cần được chữa bệnh, các Bộ ngành cần phối hợp chặt chẽ để tiến hành các giải pháp đồng bộ, để các đối tượng này được chữa bệnh hiệu quả, tránh tình trạng tái nghiện, hoặc bỏ trốn khỏi Trung tâm cai nghiện, gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự xã hội. Trong đó, tập trung vào các giải pháp sau:
        - Tăng cường nâng cao các điều kiện đảm bảo cho các Cơ sở cai nghiện: sửa chữa, xây mới, đãi ngộ cán bộ, y bác sỹ, nhân viên của Cơ sở, xây dựng quy trình quản lý học viên hiệu quả. Cơ sở cần tiến hành phân loại, bố trí nơi ở riêng đối với từng nhóm học viên, giảm tải đối với những cơ sở điều kiện chưa đảm bảo; học viên có nơi cư trú ổn định và có cam kết bảo lãnh của gia đình, sẽ được bố trí cai nghiện tại gia đình. Bên cạnh đó, nên kết hợp cai nghiện với hoạt động đào tạo nghề, giáo dục, phục hồi nhân cách, giải trí để các học viên sau khi cai nghiện xong có thể tái hòa nhập cộng đồng một cách nhanh nhất, không bị tái nghiện.
        - Về kinh phí: việc quản lý, chữa bệnh cho học viên cai nghiện là đối tượng đặc thù, phức tạp, cần có chế độ chính sách đặc thù cho cán bộ, công chức làm hồ sơ, áp giải. Việc lập hồ sơ yêu cầu trong vòng 24 giờ, nên cần có chế độ cho cán bộ làm ngoài giờ, đề nghị được dùng xe đặc chủng để áp giải người nghiện, đồng thời có chế độ khoán 150.000 đồng/người/ngày, nếu ở ngoài tỉnh thì áp dụng mức trên 200.000 đồng/người/ngày.
        - Các Bộ, ngành chức năng ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với chuyên môn, thống nhất nhiệm vụ giữa các ngành, để phối hợp thực hiện.Theo đó, quy định thời gian, biện pháp quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy và nghiên cứu điều chỉnh quy định phân tuyến đối với hệ thống cơ sở khám chữa bệnh, như: trạm y tế xã, phường, thị trấn có chức năng xét nghiệm và chẩn đoán nghiện ma túy nhóm Opiat, cơ sở y tế tuyến huyện có chức năng chẩn đoán và điều trị nghiện ma túy nhóm ma túy tổng hợp Amphetamine hoặc cả 2 nhóm thuốc trên, trong đó có cả thực hiện nghiệm pháp Naloxone.
        - Về việc hoàn thiện các quy định pháp luật: Đề nghị quy định cụ thể thời hạn quản lý tại khoản 3 Điều 131 của Luật xử lý vi phạm hành chính, theo đó, thời hạn quản lý được tính từ khi lập hồ sơ cho đến khi người có thẩm quyền đưa đối tượng đi áp dụng biện pháp xử lý hành chính theo quyết định của Tòa án, để làm cơ sở giải quyết đưa người nghiện đi cai nghiện bắt buộc theo đúng thời gian qui định. Đồng thời, Bộ Công an cần có văn bản hướng dẫn cụ thể phạm vi, thời gian nơi cư trú để xác định thế nào là “cư trú không ổn định” nhằm thống nhất thực hiện trong cả nước.
        - Ngành Y tế cần có chương trình đào tạo đội ngũ y bác sỹ chuyên khoa về điều trị nghiện ma túy để cung cấp cho các Trung tâm cai nghiện; Nghiên cứu, hướng dẫn chuẩn đoán và điều trị các chất ma túy hiệu quả nhất,đơn giản, dễ thực hiện, phù hợp với tình hình thực tế tại địa phương; Xây dựng tài liệu và đào tạo tập huấn cho cán bộ y tế cấp xã về chẩn đoán nghiện; Bố trí kinh phí hỗ trợ địa phương, hỗ trợ điều trị nghiện ma túy tại cộng đồng theo Đề án Đổi mới công tác cai nghiện ma túy;Thành lập các Điểm tư vấn, chăm sóc, hỗ trợ điều trị nghiện tại cộng đồng gắn với việc cấp phát hoặc bánthuốc cho người điều trị nghiện; sớm có phát đồ điều trị nghiện ma túy tổng hợp để tiến hành điều trị được tốt hơn./.
                                                                                                                              Hà My