Ngày 5/4/2017, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đã ban hành Thông tư số 03/2017/TT-BTP quy định chức danh, mã số ngạch, tiêu chuẩn nghiệp vụ các ngạch công chức chuyên ngành thi hành án dân sự (THADS). Thông tư này ra đời có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc từng bước chuẩn hóa và xây dựng đội ngũ công chức làm công tác THADS đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ được giao.
Tuy nhiên, ngay sau đó, ngày 15/8/2017 Bộ trưởng Bộ Nội vụ đã ban hành Thông tư số 05/2017/TT-BNV sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 11/2014/TT-BNV ngày 9/10/2014 và Thông tư số 13/2010/TT-BNV ngày 30/12/2010 về tiêu chuẩn nghiệp vụ chuyên môn, bổ nhiệm ngạch và xếp lương đối với các ngạch công chức chuyên ngành hành chính và việc tổ chức thi nâng ngạch. Do đó, để đảm bảo tính thống nhất của pháp luật hiện hành và thực tiễn áp dụng, trong danh mục chương trình xây dựng văn bản, đề án thuộc thẩm quyền ban hành hoặc liên tịch ban hành của Bộ Tư pháp có nội dung liên quan đến sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 03/2017/TT-BTP ngày 5/4/2017.
Qua nghiên cứu Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 03/2017/TT-BTP ngày 5/4/2017, bản thân nhận thấy Dự thảo lần này đã có những điều chỉnh cơ bản phù hợp với các văn bản pháp luật liên quan và cũng đã bổ sung một số vấn đề liên quan đến chức danh, mã số, tiêu chuẩn nghiệp vụ ngạch Thủ kho, Thủ quỹ trong hệ thống cơ quan THADS. Tuy nhiên, Dự thảo vẫn còn một số điểm cần trao đổi như sau:
Một là, việc Dự thảo bỏ quy định về thời gian làm công tác pháp luật liên quan đến đối tượng là kế toán nghiệp vụ thi hành án quy định tại khoản 2 Điều 2 của Thông tư số 03/2017/TT-BTP
Thực tế hiện nay, nhiều địa phương trong khu vực phía Nam đã thành lập Phòng Kế toán vì số lượng án thụ lý lớn cũng như phù hợp với đơn vị hành chính địa phương. Các vị trí lãnh đạo cấp phòng này cũng là một trong những đối tượng được quy hoạch vào vị trí lãnh đạo cấp Cục. Do đó, nếu Thông tư sửa đổi bỏ nhóm đối tượng này ra khỏi nhóm được tính thời gian làm công tác pháp luật sẽ dẫn đến thiệt thòi và có thể gây khó khăn khi có trường hợp được dự kiến bổ nhiệm (vì bổ nhiệm Lãnh đạo Cục phải là Chấp hành viên trung cấp và tất nhiên sẽ tính đến thời gian làm công tác pháp luật). Trong khi đó, quy định như hiện tại cũng chỉ tính từ thời điểm có bằng Đại học luật chứ không phải tính thời gian công tác của kế toán. Đồng thời, chúng ta biết rằng đặc thù của công việc của các cơ quan thi hành án dân sự liên quan rất nhiều đến công tác tài chính, nếu bổ nhiệm Lãnh đạo cục từ vị trí là lãnh đạo phòng kế toán, đã am hiểu kiến thức tài chính thì sẽ rất thuận lợi cho công tác quản lý, điều hành, tránh được những sai phạm trong công tác tài chính.
Chính vì vậy, theo quan điểm cá nhân nên giữ nguyên theo như quy định cũ của Thông tư số 03/2017/TT-BTP vì văn bản quy phạm pháp luật nên có dự liệu cho tương lai.
Hai là, liên quan đến tiêu chuẩn của Thẩm tra viên được quy định tại Điều 10
Hiện nay, các quy định của pháp luật liên quan đến chức danh Thẩm tra viên (khoản 1 Điều 66, Điều 67 Nghị định số 62/2015/NĐ-CP; khoản 2 Điều 10 Thông tư số 03/2017/TT-BTP) đều thể hiện, Thẩm tra viên trong các cơ quan thi hành án dân sự đóng vai trò rất quan trọng trong việc tham mưu giúp thủ trưởng thực hiện chức năng “thẩm tra” ở tất cả các hoạt động thi hành án dân sự từ công tác nghiệp vụ cho đến việc đột xuất. Trong khi đó, theo định nghĩa từ điển Tiếng Việt, “thẩm tra” tức là điều tra, xem xét lại xem có đúng, có chính xác như đã biết không
[1]? Điều này có nghĩa là để làm được công tác thẩm tra đòi hỏi người thực hiện nhiệm vụ này phải giỏi hơn người trực tiếp làm công tác chuyên môn. Thẩm tra viên trong cơ quan thi hành án dân sự cũng không là ngoại lệ. Từ các quy định liên quan đến nhiệm vụ của Thẩm tra viên có thể suy ra rằng, để phù hợp thì các quy định khác liên quan đến Thẩm tra viên như tiêu chuẩn bổ nhiệm về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ hay về trình độ đào tạo, bồi dưỡng cũng như kinh nghiệm thâm niên công tác đều phải yêu cầu khó và chặt chẽ hơn so với các chức danh khác (cụ thể là Chấp hành viên). Bởi muốn thực hiện được nhiệm vụ phát hiện ra cái chưa đúng, còn thiếu sót hay sai phạm của Chấp hành viên hoặc tham mưu hướng giải quyết khắc phục cho Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự đòi hỏi Thẩm tra viên phải là người có năng lực giỏi hơn Chấp hành viên.
Trong Dự thảo đã có sự sửa đổi, bổ sung về nhiệm vụ cũng như tiêu chuẩn về trình độ đào tạo, bồi dưỡng. Tuy nhiên, quy định tiêu chuẩn về năng lực, chuyên môn, nghiệp của của chức danh Thẩm tra viên so với Chấp hành viên vẫn giữ nguyên. Theo đó, để được bổ nhiệm vào chức danh Chấp hành viên sơ cấp, bên cạnh các tiêu chuẩn chung về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ mang tính định tính, công chức
phải tham dự kỳ thi tuyển vào ngạch Chấp hành viên sơ cấp. Điều này có nghĩa là, cho dù công chức đang giữ ngạch Chuyên viên đã đáp ứng đủ các tiêu chuẩn chung mang tính định tính (như đã nêu) cũng như định lượng về thời gian công tác pháp luật 03 năm (tương đương 36 tháng) cũng chưa thể đương nhiên được bổ nhiệm Chấp hành viên vì phải thông qua kỳ thi tuyển do Bộ Tư pháp tổ chức.
Trong khi đó, quy định về tiêu chuẩn bổ nhiệm đối với Thẩm tra viên thì khác, chỉ cần công chức đang giữ ngạch Chuyên viên đã đáp ứng đủ các tiêu chuẩn chung mang tính định tính cũng như định lượng về thời gian công tác pháp luật 03 năm (tương đương 36 tháng) sẽ có thể được
đề nghị bổ nhiệm vào ngạch Thẩm tra viên mà không cần phải trãi qua kỳ thi tuyển như Chấp hành viên. Như vậy, so với quy định về chức năng, nhiệm vụ thì quy định về tiêu chuẩn bổ nhiệm chức danh Thẩm tra viên lại có phần đơn giản hơn Chấp hành viên. Đây là điều hoàn toàn nghịch lý và không phù hợp.
Chính vì vậy, theo quan điểm cá nhân, Thông tư sửa đổi nên cân nhắc luôn đến vấn đề nâng tiêu chuẩn về năng lực, chuyên môn nghiệp vụ phải tương đương hoặc cao hơn Chấp hành viên. Tức ít nhất, để được bổ nhiệm vào ngạch Thẩm tra viên thì công chức cũng phải trãi qua kỳ thi tuyển như Chấp hành viên. Và tất nhiên, khi nâng cao điều kiện bổ nhiệm chức danh Thẩm tra viên thì sau đó cũng sẽ phải có sự điều chỉnh liên quan đến quyền lợi về chính trị cũng như chế độ phụ cấp tương xứng như Chấp hành viên.
Ba là, quy định về điều kiện chuyển tiếp tại Điều 14 của Dự thảo
Cần cân nhắc lại quy định về trình độ chuyển tiếp đối với ngạch Thư ký trung cấp thi hành án. Bởi theo quan điểm cá nhân, hiện nay trong xu thế hội nhập và hệ thống cơ quan thi hành án dân sự đang từng bước hoàn thiện về thể chế cũng như nâng vị thế của mình so với các cơ quan Tòa án và Viện kiểm sát. Trong khi các cơ quan này quy định về điều kiện Thư ký Tòa án hay chuyên viên pháp lý của Viện kiểm sát cũng phải đều có trình độ cử nhân Luật trở lên thì không lý gì ở hệ thống các cơ quan THADS lại bỏ ngạch Thư ký trung cấp nhưng lại chỉ quy định điều kiện chuyển tiếp lên một bậc là cao đẳng. Đồng thời, văn bản pháp luật thì cần có tính ổn định lâu dài, tránh sự thay đổi liên tục. Chính vì vậy, thay vì quy định như Dự thảo, quan điểm cá nhân nên sửa thành:
“……các trường hợp chưa có bằng tốt nghiệp Cử nhân Luật trở lên được cơ quan sử dụng công chức tạo điều kiện học tập nâng cao trình độ để đủ tiêu chuẩn của ngạch Cán sự (mới)….”.
Thùy Dung
[1] http://tratu.soha.vn/dict/vn_vn/Th%E1%BA%A9m_tra