KHÓ KHĂN TRONG CÔNG TÁC THI HÀNH ÁN DÂN SỰ KHU VỰC PHÍA NAM NĂM 2019 VÀ MỘT SỐ ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ

Cụ thể:
Thứ nhất, khó khăn xuất phát từ quy định của pháp luật
Qua quá trình triển khai thực hiện các quy định của Luật THADS năm 2008, sửa đổi bổ sung năm 2014; Nghị định số 62/2015/NĐ-CP ngày 18/7/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật THADS; Nghị quyết số 42/2017/QH13 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng đã phát sinh nhiều bất cập, gây khó khăn cho công tác THADS liên quan đến các vấn đề như: (i) Việc phân loại án; (ii) Uỷ thác thi hành án; (iii) Thứ tự thanh toán tiền thi hành án; (iv) Kê biên quyền sử dụng đất chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; (v) Việc phân chia, xử lý tài sản chung theo quy định tại Nghị định 62/2015/NĐ-CP hiện đang mâu thuẫn với nguyên tắc chung tại Điều 74 Luật THADS... Những khó khăn trên đã ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả công tác THADS.
Thứ hai, khó khăn phát sinh từ tình hình thực tế
Tại một số địa phương, nhiều doanh nghiệp là người phải thi hành án không có điều kiện thi hành án, không còn hoạt động tại trụ sở nên dẫn đến tồn đọng số lượng lớn loại việc và số tiền phải thi hành nhưng không có điều kiện thi hành (loại việc này cũng không thể miễn, giảm theo quy định của Luật THADS).
Ý thức tự giác tuân thủ pháp luật của đa số tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc thi hành án chưa cao, nhất là người phải thi hành án. Trong năm 2019, trong khu vực xảy ra một số vụ việc đương sự chống đối đoàn cưỡng chế thi hành án với tính chất côn đồ, gây hậu quả nghiêm trọng[1]. Nhiều trường hợp người khiếu nại không quan tâm đến việc hướng dẫn, giải thích pháp luật của cơ quan THADS mà gửi đơn khiếu nại nhiều lần cùng một nội dung đến nhiều cơ quan không có thẩm quyền giải quyết dẫn đến một số vụ việc khiếu nại kéo dài.
Công tác phối hợp giữa các cơ quan có liên quan trong quá trình THADS như Toà án, Viện kiểm sát, Văn phòng đăng ký đất đai, Ngân hàng... còn chưa đồng bộ và hiệu quả.
Thứ ba, khó khăn trong công tác tổ chức, cán bộ
Mặc dù công tác tổ chức, cán bộ đã được quan tâm nhiều hơn, tuy nhiên với tình hình thụ lý THADS trong nhiều năm của khu vực luôn chiếm trên 60% về việc cũng như giá trị của toàn quốc và liên tục năm sau cao hơn năm trước (năm 2019 có sự tăng đột biến về giá trị) thì biên chế được giao của khu vực vẫn chưa thể đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ được giao.
Ngoài ra, khu vực phía Nam là nơi có sự phát triển về kinh tế lớn nhất cả nước và đồng thời việc bỏ quy hoạch công chứng hiện nay đã dẫn đến hiện tượng Chấp hành viên, Thư ký thi hành án đi học thêm ngoài giờ các lớp đào tạo về công chứng, luật sư, đấu giá, thẩm định giá, quản tài viên…Thực trạng này không chỉ là thách thức đối với công tác tuyển dụng mà còn có nguy cơ nhiều công chức thi hành án nghỉ việc để chuyển sang các nghề đã được xã hội hóa vì thu nhập cao hơn trong khi không áp lực như THADS[2]. Bên cạnh đó, chế độ phụ cấp chưa đồng đều giữa các chức danh Chấp hành viên, Thẩm tra viên, Chuyên viên và Kế toán cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến nhiều nơi Kế toán nghiệp vụ xin thôi việc vì áp lực công việc quá lớn trong khi chế độ đãi ngộ thấp[3].
Thứ tư, khó khăn về cơ sở vật chất các cơ quan THADS
Hiện nay, tiến độ triển khai công tác xây dựng trụ sở của các cơ quan THADS địa phương còn chậm. Phần lớn trụ sở làm việc và kho vật chứng của Cục, Chi cục THADS chưa đáp ứng yêu cầu. Nhiều Chi cục THADS chưa có kho vật chứng, phải thuê nhà dân, mượn kho hoặc dùng tạm khu vực trống trong trụ sở làm kho vật chứng dẫn đến khó khăn trong việc quản lý vật chứng, dễ mất mát, thất lạc vật chứng; chưa có các công cụ, máy móc, phương tiện cần thiết để cân, đong, đo, đếm, kiểm tra vật chứng; chưa có quy chuẩn kỹ thuật sắp xếp kho vật chứng nên khó khăn trong việc quản lý, bảo quản các loại vật chứng[4]...
Để kịp thời khắc phục những khó khăn hiện nay, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng công tác THADS tại các địa phương trong khu vực, Cục Công tác phía Nam có một số đề xuất đối với Bộ Tư pháp, Tổng cục THADS như sau:
- Đối với Bộ Tư pháp: (i) Kiến nghị ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định số 62/2015/NĐ-CP ngày 18/7/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật THADS nhằm khắc phục một số hạn chế, bất cập của các quy định pháp luật hiện hành. (ii) Lãnh đạo Bộ tiếp tục chỉ đạo Tổng cục THADS xây dựng Đề án tổng thể về công tác cán bộ như: quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là các chức danh lãnh đạo quản lý trong hệ thống THADS; xem xét giao chỉ tiêu biên chế tương ứng với khối lượng công việc của từng địa phương. (iii) Tiếp tục đẩy mạnh công tác xây dựng cơ bản cho các Chi cục THADS chưa có trụ sở, kho vật chứng theo Danh mục các dự án đầu tư đưa vào giai đoạn trung hạn từ 2017 – 2020 đã được Bộ Tư pháp phê duyệt, đặc biệt là một số địa phương Đồng bằng sông Cửu Long.
- Đối với Tổng cục THADS: (i) Tiếp tục nghiên cứu, tham mưu việc giao chỉ tiêu cho các địa phương đảm bảo tính khoa học, phù hợp với tình hình thực tế của địa phương, giảm thiểu áp lực cho Chấp hành viên. (ii) Tiếp tục phối hợp với các cơ quan, ban, ngành có liên quan tháo gỡ những vướng mắc; tăng cường công tác hướng dẫn, chỉ đạo nghiệp vụ giải quyết những vụ việc phức tạp, có giá trị phải thi hành lớn hoặc khiếu nại kéo dài. (iii) Có cơ chế tuyển dụng, thu hút công chức thi hành án vào làm việc song song với chế độ đãi ngộ, phụ cấp phù hợp, nhất là các khu vực thiếu nhiều biên chế, gặp nhiều khó khăn. (iv) Tăng cường công tác tập huấn nghiệp vụ cho Chấp hành viên, Thẩm tra viên và các chức danh chuyên môn khác.
                                                                                                                                                             Ngọc Ánh