Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác PBGDPL trong những năm gần đây đã được các địa phương quan tâm hơn như PBGDPL trên Cổng thông tin/ Trang thông tin điện tử; đối thoại, giải đáp vướng mắc pháp luật trực tuyến; tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm, tập huấn trực tuyến; tổ chức các cuộc thi trực tuyến tìm hiểu pháp luật; sử dụng mạng xã hội qua ứng dụng facebook, zalo ... Nhờ vậy đã giúp công tác quản lý, chỉ đạo, điều hành triển khai công tác PBGDPL thuận lợi, hiệu quả hơn, tiết kiệm thời gian, công sức, chi phí, thúc đẩy cải cách hành chính, tạo ra phương thức làm việc mới; giúp người dân dễ dàng, thuận lợi trong tiếp cận với thông tin về pháp luật; khai thác, sử dụng pháp luật để tham gia quản lý nhà nước, quản lý xã hội, thực hiện và bảo vệ quyền, nghĩa vụ và lợi ích hợp pháp; tạo sức lan tỏa lớn đến đông đảo người dân trong xã hội và sự đồng thuận trong xã hội trong thực thi chính sách, pháp luật. Bên cạnh đó, công tác này còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc như sau:
- Kinh phí thực hiện công tác PBGDPL của các cơ quan chuyên môn thuộc UBND hầu hết sử dụng chung trong kinh phí khoán của đơn vị. Đối với các Kế hoạch về thực hiện Đề án PBGDPL, kinh phí thường được sử dụng chung trong kinh phí khoán, kinh phí hoạt động được cấp hàng năm của cơ quan hoặc lồng ghép vào các chương trình, Đề án khác; cấp xã, kinh phí còn hạn chế hơn, phụ thuộc vào việc thu ngân sách của địa phương, nên việc trang bị phương tiện khai thác sử dụng công nghệ thông tin còn hạn chế. Trong khi các nhiệm vụ thực hiện Đề án, đặc biệt là nhiệm vụ xây dựng Cổng thông tin điện tử/Trang thông tin điện tử về PBGDPL cần nguồn kinh phí rất lớn để xây dựng, vận hành, viết tài liệu, đăng tin, bài… gây khó khăn cho địa phương khi đến năm 2020 phải hoàn thành.
- Việc xây dựng Trang thông tin điện tử về PBGDPL khó khăn do chưa có hướng dẫn cụ thể về nội dung thành phần, cách quản lý, vận hành sao cho hiệu quả. Một số địa phương chưa có chuyên mục riêng cho PBGDPL, hoặc nội dung sơ sài, chậm cập nhật, đường truyền không ổn định, nhiều khi bị lỗi, gây khó khăn cho người dân khi tiếp cận thông tin pháp luật.
- Cơ sở hạ tầng kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu, mạng lưới thông tin cơ sở đã có nhưng trang thiết bị ở nhiều nơi bị hư hỏng, chưa được đầu tư lại. Đối với hình thức tuyên truyền trên mạng xã hội thường có mặt tiêu cực là sẽ bị các thế lực thù địch lợi dụng hoạt động này để bình luận, chống phá chủ trương của Đảng, Pháp luật của Nhà nước và hoạt động của chính quyền địa phương… Cho nên, Ban Biên tập hoặc người phụ trách phổ biến pháp luật trên Facebook phải thường xuyên theo dõi và có biện pháp xử lý kịp thời.
- Nguồn nhân lực thực hiện nhiệm vụ PBGDPL tuy số lượng nhiều nhưng hầu hết là kiêm nhiệm; hoạt động của đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật không đồng đều, còn hạn chế về kỹ năng, kiến thức pháp luật, nhất là đội ngũ Tuyên truyền viên pháp luật cấp xã...; riêng về kinh phí bồi dưỡng đối với đội ngũ này còn hạn chế, có nơi không có kinh phí. Nhân lực chuyên trách về công nghệ thông tin còn thiếu nên ứng dụng và phát triển công nghệ thông tin còn hạn chế.
- Tổ chức và hoạt động của Hội đồng phối hợp PBGDPL một số địa phương còn chưa thực sự hiệu quả, hoạt động mang tính chất hình thức, thiếu sự chặt chẽ; chưa phát huy hiệu quả của thiết chế phối hợp trong triển khai công tác PBGDPL. Một số thành viên Hội đồng chưa phát huy đầy đủ vai trò, trách nhiệm của mình trong việc tư vấn, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc triển khai công tác PBGDPL. Hội đồng địa phương một số nơi hoạt động còn hình thức, tư vấn về nội dung PBGDPL còn dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm, chưa sát với nhu cầu, chưa gắn với trách nhiệm học tập tìm hiểu pháp luật và hoạt động tập huấn nghiệp vụ của cán bộ, công chức.
- Công tác PBGDPL đôi lúc chưa được quan tâm, đây còn được coi là nhiệm vụ riêng của ngành tư pháp nên chưa được đầu tư nhiều, chưa triển khai mạnh mẽ, đồng bộ và hiệu quả. Nội dung PBGDPL đôi lúc chưa sát với nhóm đối tượng và nhu cầu được thông tin, tìm hiểu pháp luật của người dân; hình thức các tin, bài chưa thật sự thu hút người đọc, người nghe. Việc triển khai Đề án “tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin tỏng công tác PBGDPL” còn chậm, dường như mới chỉ dừng lại ở việc ban hành Kế hoạch, chưa triển khai quyết liệt trên thực tế.
- Hình thức sân khấu hóa đòi hòi phải đầu tư nhiều thời gian, tâm huyết và kinh phí để tập luyện; tuy nhiên điều kiện của một số địa phương còn hạn chế, thời gian thực hiện công việc chuyên môn nhiều, do đó chưa đầu tư thỏa đáng, nội dung sân khấu hóa còn sơ sài, chưa lột tả hết được ý nghĩa, thông điệp mang tới Hội thi.
- Tác động của công tác PBGDPL trong việc nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của người dân còn hạn chế. Một bộ phận người dân và cán bộ, công chức, viên chức, người lao động nhận thức pháp luật còn hạn chế, chưa có thói quen tích cực, tự giác học tập, tìm hiểu pháp luật; việc xử lý vi phạm đôi khi chưa nghiêm nên chưa tạo được sự chuyển biến rõ rệt trong ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật.
Hội nghị trực tuyến phổ biến pháp luật tại Tây Ninh, Long An
Đề xuất, kiến nghị
Ngày 26/4/2019 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 471/QĐ-TTg/2019 về việc phê duyệt Đề án
“Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác Phổ biến giáo dục pháp luật giai đoạn 2019-2021”. Các địa phương trong khu vực đã ban hành Kế hoạch thực hiện nhằm triển khai hiệu quả, đồng bộ Đề án. Để bám sát chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, góp phần đổi mới toàn diện công tác PBGDPL, tạo chuyển biến căn bản trong nhận thức và ý thức tuân thủ pháp luật của cán bộ, nhân dân, các địa phương cần quan tâm thực hiện một số công việc trọng tâm sau:
Thứ nhất: Chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức quán triệt, phổ biến nội dung Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác PBGDPL” phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương; ban hành, tổ chức thực hiện Kế hoạch triển khai Đề án cả giai đoạn và hàng năm; chỉ đạo rà soát, bổ sung, bố trí nguồn lực, các điều kiện cần thiết để thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ được giao trong Đề án; lồng ghép thực hiện có hiệu quả Đề án với Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, các chương trình, kế hoạch khác có liên quan trong công tác PBGDPL và hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trung hạn, hàng năm.
Thứ hai: Xây dựng, hoàn chỉnh Cổng hoặc Trang thông tin điện tử PBGDPL hiện có của các địa phương: Đối với các địa phương đã có Cổng hoặc Trang thông tin điện tử PBGDPL: Đề nghị đánh giá thực trạng hệ thống cơ sở hạ tầng, kỹ thuật, các trang thiết bị hiện có để bổ sung phù hợp đáp ứng việc xây dựng, duy trì, quản trị và vận hành Cổng hoặc Trang thông tin điện tử PBGDPL; rà soát, thiết lập vị trí giao diện đảm bảo cung cấp, cập nhật thông tin, tài liệu, ấn phẩm PBGDPL và kết nối, chia sẻ đầy đủ thông tin PBGDPL với Cổng thông tin điện tử PBGDPL dùng chung toàn quốc do Bộ Tư pháp chủ trì xây dựng, vận hành; đáp ứng yêu cầu tại mục III.2 Điều 1 Quyết định ban hành Đề án; thực hiện chuẩn hóa dữ liệu, tích hợp thông tin với Cổng thông tin điện tử PBGDPL của cả nước (theo hướng dẫn của Bộ Tư pháp sau khi Cổng thông tin điện tử PBGDPL của cả nước được đưa vào vận hành). Đối với địa phương chưa có Trang thông tin điện tử PBGDPL: Đề nghị nghiên cứu xây dựng Trang thông tin điện tử PBGDPL theo yêu cầu tại mục III.2 Điều 1 Quyết định ban hành Đề án.
Thứ ba: Căn cứ vào đối tượng, nhu cầu thực tiễn, lựa chọn những vấn đề, nội dung pháp luật mới, được người dân quan tâm để xây dựng các chương trình, sản phẩm, tài liệu, ấn phẩm PBGDPL đăng tải lên Cổng hoặc Trang thông tin điện tử PBGDPL; phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, thí điểm và thực hiện PBGDPL trên mạng xã hội, mạng viễn thông; đẩy mạnh hoạt động PBGDPL trên các diễn đàn giao lưu trực tuyến, phương tiện thông tin đại chúng;
Thứ tư: Chuẩn bị các điều kiện đảm bảo trang thiết bị (máy tính, máy in, máy quét, đường truyền internet...) để cập nhật thông tin, tài liệu lên Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia; chuẩn bị điều kiện trang thiết bị (máy tính, đường truyền) tại các điểm khai thác tủ sách pháp luật điện tử theo Quyết định số 14/2019/QĐ-TTg ngày 13/3/2019 của Thủ tướng Chính phủ về xây dựng, quản lý, khai thác Tủ sách pháp luật.
Thứ năm: Khảo sát, đánh giá trình độ, khả năng ứng dụng tin học, chủ động xây dựng kế hoạch tổ chức tập huấn kiến thức tin học, kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho đội ngũ thực hiện công tác PBGDPL, đặc biệt là đội ngũ báo cáo viên pháp luật, tuyên truyền viên pháp luật thuộc phạm vi quản lý; tăng cường tổ chức bồi dưỡng, tập huấn bằng hình thức trực tuyến trên môi trường mạng./.
Hà My