Công tác thi đua – khen thưởng có vị trí, ý nghĩa, vai trò quan trọng. Nó không chỉ là động lực phát triển mà còn là nơi để tập thể, cá nhân chưa được khen thưởng cũng thấy được trách nhiệm và nghĩa vụ của mình, cần phải phấn đấu để hoàn thành nhiệm vụ được giao trong thời gian tới.
Để công tác thi đua – khen thưởng phát huy được hết ý nghĩa và vai trò của mình thì vai trò của công tác đánh giá thi đua lại càng có ý nghĩa to lớn. Nó là khâu có ý quyết định đến kết quả cuối cùng của công tác thi đua. Nó có thể là động lực thúc đẩy, đẩy nhanh tiến độ, đạt hiệu quả cao hơn trong năm tiếp theo nhưng nó cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến sự bất hòa giữa những đối tượng tham gia thi đua. Người hoặc đơn vị không đạt kết quả thi đua (như mong muốn) có thể sẽ bị sức ì do đã cố gắng nhưng không được ghi nhận hoặc có thể sẽ “chìm đắm, ngủ quên” trong chiến thắng ảo nếu được khen thưởng khi chưa đúng với nỗ lực đã bỏ ra.
Nhận thức được tầm quan trọng đó, nhằm khắc phục những hạn chế trong công tác đánh giá thi đua của những năm trước, từ năm 2013 đến nay, trước kỳ bước vào đợt tổng kết thi đua cuối năm, Bộ trưởng Bộ Tư pháp đều ban hành các Quyết định quy định về bảng tiêu chí chấm điểm thi đua, xếp hạnh đối với các Sở Tư pháp và các cơ quan thi hành án dân sự địa phương. Đây là cơ sở để cho công tác chấm điểm, đánh giá thi đua đối với các Sở Tư pháp và Cục Thi hành án dân sự địa phương được tiến hành khách quan, tôn vinh đúng người, đúng đối tượng, làm động lực phấn đấu cho các địa phương trong những năm tiếp theo.
Cũng như các năm trước, năm 2015, so với lĩnh vực tư pháp, các tiêu chí chấm điểm trong công tác thi hành án tương đối rõ hơn. Mức điểm thi đua vẫn chủ yếu tập trung vào 03 tiêu chí lớn liên quan đến công tác thi hành án dân sự mà các địa phương phải đạt được so với chỉ tiêu Bộ Tư pháp và đơn vị giao (chiếm 50% trên tổng số điểm thi đua, tức 100/200 điểm). Cụ thể: (i) Kết quả thi hành án về việc chiếm 35 điểm (17,5%); (ii) Kết quả thi hành án về giá trị chiếm 35 điểm (17,5%); Giảm việc thi hành án dân sự chuyển kỳ sau chiếm 30 điểm (15%).
Tuy nhiên, để cho kết quả thi đua đạt đúng mục đích như đã nói, khắc phục được hạn chế, tiêu cực trong công tác này, thiết nghĩ bên cạnh các tiêu chí “cứng và chủ yếu” như đã nêu thì khi đánh giá, chấm điểm thi đua giữa các đơn vị với nhau cần xem xét, lưu ý thêm đến một số yếu tố sau:
Một là, quan tâm đến công tác giải quyết khiếu nại, tố cáo. Trong tiêu chí chấm điểm của Bộ Tư pháp đã đề ra nội dung này. Tuy nhiên, tiêu chí chỉ đề cập và dừng lại ở quy trình giải quyết khiếu nại, tố cáo và kết quả đạt được mà chưa có sự so sánh tương thích giữa tỷ lệ tổng thụ lý với tổng số đơn thư khiếu nại, tố cáo. Bởi, bên cạnh các tỷ lệ “đẹp” về việc, về giá trị và số việc chuyển kỳ sau giảm nhưng nếu số lượng đơn khiếu nại, tố cáo trong năm quá nhiều (so với lượng việc thụ lý hoặc tăng so với cùng kỳ của năm) thì khi đánh giá cũng nên xem xét, cân nhắc. Điều này nói lên rằng, cũng có thể là do nhận thức pháp luật của bộ phận người dân chưa cao, dù đã được giải quyết đúng, hướng dẫn cụ thể nhưng vẫn khiếu nại đi, khiếu nại lại và khiếu nại vượt cấp nhưng quan trọng chúng ta cũng phải nhìn nhận thực tế là có khiếu nại, tố cáo là đâu đó cán bộ cũng có sai sót trong quá trình thao tác nghiệp vụ của mình hoặc bộ phận tiếp dân, hướng dẫn công dân chưa được xem trọng, chưa bố trí cán bộ đủ năng lực thực hiện công tác này dẫn đến người dân cứ nộp đơn là nhận.
Hai là, quan tâm đến số lượng vụ việc phải tổ chức cưỡng chế. Đây cũng là một yếu tố quan trọng trong công tác THADS. Như chúng ta biết, công tác dân vận, thuyết phục ở bất kỳ lĩnh vực, ngành nghề nào cũng đều quan trọng và trong công tác THADS càng có ý nghĩa đặc biệt hơn. Bên cạnh yếu tố tốn kém về kinh phí, thời gian và phải huy động rất nhiều ban ngành tại địa phương nếu phải sử dụng đến cưỡng chế, thì ở nơi nào càng có nhiều vụ việc thi hành án dân sự phải sử dụng đến cưỡng chế ở nơi đó dư luận xã hội cũng ít nhiều có sự tác động và làm ảnh hưởng không tốt đến uy tín của Ngành.
Do đó, nếu đơn vị mà có số vụ việc phải tổ chức cưỡng chế, rồi cưỡng chế có huy động lực lượng nhiều thì khi đánh giá thi đua cũng nên đưa tiêu chí này vào để cân nhắc, xem xét. Vì điều này nói lên rất nhiều vấn đề. Nếu loại bỏ yếu tố khách quan đến từ phía đương sự cố tình chay ì, kéo dài để hoãn nghĩa vụ phải thi hành án thì có thể nguyên nhân chính là do công tác dân vận, thuyết phục của cán bộ chúng ta chưa được chú trọng đúng mức hoặc kỹ năng nghiệp vụ chưa đáp ứng yêu cầu côn việc...
Tóm lại, ngay từ đầu năm, bên cạnh việc được giao chỉ tiêu phù hợp, công tác phân loại án chính xác và sự quyết tâm đạt được các chỉ tiêu đề ra của công chức và từng đơn vị thì việc giảm số lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo và hạn chế số vụ việc phải tổ chức cưỡng chế cũng nên được xem là một trong những nhân tố quan trọng trong kế hoạch cần phải đạt cho từng đơn vị. Có như vậy, công tác thi đua – khen thưởng mới thực sự đạt được đúng mục đích đặt ra, từ đó góp phần vào sự phát triển chung của Ngành và tại địa phương.